Gratis Challenge:
Speciaal voor therapeuten die werken met kinderen in de gezinstherapie.
Problemen bij hoogbegaafdheid:
5 uitdagingen binnen gezinnen met hoogbegaafde kinderen
“Hebben hoogbegaafde kinderen en gezinnen meer problemen dan gezinnen zonder hoogbegaafden? “
Dit was een interessante vraag die mij gesteld werd toen ik aan vrienden en collega’s vertelde dat ik in 2024 meer wilde
betekenen voor hoogbegaafde kinderen en gezinnen.
Het zette me dieper aan het denken over de problemen die hoogbegaafdheid kan geven binnen gezinnen.
Hoogbegaafdheid kan (maar dit hoeft zeker niet altijd) zorgen voor meer uitdagingen bij een kind.
Sommige hoogbegaafde kinderen gaan zonder zorgen door het leven. Anderen ervaren veel stress dat zich op allerlei
manieren kan uiten: boze buien, toename van angsten, onderpresteren, niet naar school willen en aanpassen.
Juist op het moment dat het niet goed gaat met een kind, heb je als ouders gewoon veel meer zorgen dan bij een
kind wat zich fijn voelt.
Het externaliseren van problemen werkt bij hoogbegaafde gezinnen vaak heel effectief, vooral door hun grote
verbeeldingskracht, het denken in metaforen en hun metacognitieve vaardigheden.
Toch houd ik zelf niet van het woord ‘problemen’, omdat het suggereert dat het gezin een probleem heeft of dat een kind een probleem heeft. Daarnaast ervaart iedereen een ‘probleem’ anders: wat door de één als een probleem ervaren wordt, kan door een ander heel anders ervaren worden. Zelf spreek ik daarom liever over zorgen en uitdagingen.
In deze blog ga ik je meenemen in 5 uitdagingen die ik veel zie bij hoogbegaafde gezinnen.
1. Zorgen om het hoogbegaafde kind en overbelasting bij
ouders ligt op de loer
Zorgen hebben om je kind zorgt vaak voor gevoelens van onmacht, radeloosheid, nog harder werken en beter je best
doen als ouders, twijfelen aan je eigen opvoedskills en ook geregeld meer gesprekken op school en binnen de
hulpverlening.
Door dit soort zorgen zie ik regelmatig ouders overbelast raken. Een hoogbegaafd kind begeleiden en ondersteunen, vooral
wanneer hij of zij het moeilijk heeft, kost namelijk enorm veel energie als ouders!
Dit is één van de uitdagingen die ik veel zie terugkomen bij gezinnen waarbij het met het kind niet goed gaat of waarbij het
gezin niet in balans is.
2. Omgang met emoties
Hoogbegaafde kinderen hebben een rijke, diepgaande, intense en complexe emotionele binnenwereld.
En daarin ervaren ouders vaak dat hun kind intenser reageert dan andere kinderen.
Zo ervaren deze kinderen meer gevoelens bij onrecht, als afspraken niet nagekomen worden, als ze bedreigd worden in
hun autonomie of bij al het leed in de wereld.
Gevoelige en intense kinderen ervaren vaak meer onrust en stress en hebben daarom vaak veel meer co-regulatie van hun ouders nodig. En dat vraagt echt veel van je als ouders! Het is best pittig om telkens zelf rustig te blijven als je kind zo intens boos, verdrietig of angstig is. Dit wordt vaak versterkt wanneer ouders veel van hun kind herkennen en zelf een intense, diepgaande emotionele binnenwereld hebben, waarin ze niet gezien en erkend werden.
Als therapeut kun je ouders en kinderen begeleiden bij het ontwikkelen van strategieën voor emotieregulatie, zodat het hele gezin veerkrachtiger wordt. Een kind mag intens zijn; het hoort bij hem of haar en hoeft niet onderdrukt te worden.
Juist dit intense en diepgaande voelen is een enorme kracht!
3. Hoogbegaafde kinderen voelen zich vaak ‘anders’
Heel vaak hebben deze kinderen en gezinnen het gevoel anders te zijn. En de uitdaging daarin is:
Ga je proberen je aan te passen aan anderen, zodat je erbij hoort?
Of ga je bij jezelf blijven en doen wat goed is voor je kind en jouzelf?
Erbij willen horen is een universele, krachtige menselijke behoefte, waarin je jezelf helemaal kunt verliezen. Als volwassene kunnen we ervoor kiezen of we dit willen of niet. Maar kinderen snappen nog niet goed waarom ze zich anders voelen dan anderen. Helaas denken ze soms dat dit aan hen ligt. Hier kunnen wij als therapeuten een waardevolle rol in spelen.
Door kinderen al op jonge leeftijd te leren hoe ze bij zichzelf kunnen blijven—bijvoorbeeld door lichaamsgericht te
werken—kunnen we hen helpen om beter om te gaan met deze gevoelens.
Wanneer je in de minderheid bent, loop je het risico om minder fijne ervaringen op te doen, helaas. Denk dan aan pesten,
buitensluiten, bekritiseren of niet begrepen worden.
Gelukkig is dit niet altijd zo! Maar wanneer het wel gebeurt dan kan het er uiteindelijk ook voor zorgen dat iemand er
sterker uitkomt.
Maar het liefst van alles gun je iemand die vervelende ervaringen niet.
Ook voor ouders kan het belangrijk zijn om te durven kiezen wat essentieel is voor hun eigen gezin.
Zo kunnen verjaardagen, de feestdagen, dagjes uit naar de dierentuin of een pretpark voor sommige gezinnen echt te veel
prikkels met zich meebrengen..
Wat ga je dan doen?
Ga je over je grenzen en pas je je aan?
Of doe je wat goed is voor je kind en jezelf?
Hoe verhoud je je dan met de buitenwereld?
Dit is continu een zoekproces, kiezen in deze dilemma’s. Door ouders hierin te ondersteunen, kunnen we hen helpen er echt voor hun kinderen te zijn. Door weloverwogen keuzes te maken, zorgen ze voor vermindering van stress en dat komt het hele gezin ten goede.
4. Interactiepatronen: doorbreken van niet-helpende patronen
Wat ik vaak zie in mijn praktijk, is dat in hoogbegaafde gezinnen de oplopende emoties van één gezinslid automatisch invloed
hebben op alle gezinsleden. En dit is zo enorm logisch!
Denk eens aan ouders die beiden hun kind dolgraag willen helpen, maar het niet eens zijn over hoe ze dit het beste
kunnen doen. Het daarover oneens zijn, zorgt dan geregeld voor onderlinge meningsverschillen, wat vervolgens kan
resulteren in verwijdering in de partnerrelatie of een toename van conflicten. Dit leidt er vaak toe dat een kind nog meer
‘probleemgedrag’ gaat vertonen.
Hierdoor ontstaat er een vicieuze cirkel van verergering van stress, conflicten en probleemgedrag.
Ouderbegeleiding of individuele hulp voor een kind is dan vaak een tijdelijke oplossing. Het meest effectief is het doorbreken
van niet-helpende interactiepatronen. Juist in deze gezinnen kan er ongelooflijk snel verandering ontstaan. Wil jij als
therapeut ook hoogbegaafde gezinnen helpen om deze patronen te doorbreken? Lees dan HIER meer over hoe jij
ervaringsgericht kan werken met deze geweldige gezinnen .
5. Asynchrone ontwikkeling
Hoogbegaafde kinderen ontwikkelen zich meestal asynchroon. Ze zijn dan intellectueel bijvoorbeeld 7 jaar, motorisch zijn ze 5
jaar en emotioneel nog maar 4 jaar.
Dat betekent dat je het ene moment een goed gesprek kunt hebben met een 7-jarige kind, om het volgende moment over te
moeten schakelen, omdat het 4-jarige kind een driftbui krijgt want het gaat anders dan verwacht.
Dit vraagt van ouders om continu te schakelen, zich in te leven in de leeftijdsfase van het kind en telkens na te gaan wat het
kind nodig heeft. De valkuil is dat een kind overvraagd wordt, omdat het zich verbaal zo uit. Maar dit is niet realistisch; dan
overvraag je je kind, want hij of zij is immers motorisch en emotioneel nog helemaal niet zo ver.
EEN HOOG IQ BIEDT GEEN GARANTIE VOOR GELUK EN SUCCES!
EEN BALANS TUSSEN JE EMOTIONELE EN COGNITIEVE BEGAAFDHEID
ZORGT ERVOOR DAT JE IN VOLLE POTENTIE KUNT ONTWIKKELEN.
Wil jij als therapeut kinderen helpen en versterken in hun emotionele ontwikkeling? Lees dan HIER verder hoe je kinderen
helpt om hun lichaamsbewustzijn te versterken, spanningen en emoties te reguleren, zodat ze stoppen met aanpassen en/of
overleven.
Hebben gezinnen meer uitdagingen bij hoogbegaafdheid van een gezinslid?
Ja, dat kan zeker het geval zijn en is afhankelijk van veel verschillende factoren. Als jij als therapeut merkt dat je bij
hoogbegaafde gezinnen niet verder komt, dan kan het zijn dat je te veel blijft praten en dat een systemische en
lichaamsgerichte insteek juist bij deze gezinnen uitkomst biedt.
Wil jij als therapeut van hoogbegaafde kinderen en gezinnen meer lichaamsgericht of systemisch werken? Neem dan vooral contact op.
Voor de ouders die je begeleid kan deze Podcast-aflevering interessant zijn en (h)erkenning geven voor hun situatie:
🎙️Hebben hoogbegaafde gezinnen meer problemen of
🎙️Strijd en Uitputting: Ouders van hoogbegaafde kinderen vertellen
Over Manon
Manon Gervink is psychomotorisch therapeut, systeemtherapeut & training ervaringsgerichte therapie.
Als psychomotorisch therapeut en systeemtherapeut werkt ze ruim 15 jaar ervaringsgericht met (hoogbegaafde) kinderen, jongeren en gezinnen.
Hoe ik je verder kan helpen?
Kind in Beweging
Als kindertherapeut streef je naar echte verandering, maar je merkt dat alleen praten niet voldoende is. Je wilt kinderen meer laten ervaren doen doen.
De KIB-methode biedt je dé oplossing om kinderen effectief te begeleiden in hun emotionele ontwikkeling en groei. Je leert om ervarings- en lichaamsgericht te werken, wat leidt tot diepgaande veranderingen en blijvende resultaten.
Gezin in Beweging
Als therapeut wil jij gezinnen helpen om stress en conflicten om te zetten in plezier, ontspanning en verbinding. Je begrijpt dat werken met alleen het kind of de ouders niet genoeg is.
Met de GIB-methode leer je ervaringsgerichte interventies toe te passen zodat je het onzichtbare zichtbaar maakt, wat leidt tot waardevolle doorbraken in de therapie.