Gratis Challenge:
Speciaal voor therapeuten die werken met kinderen in de gezinstherapie.

Externaliseren van problemen

Hoe een tastbaar woorwerp een ongrijpbaar gevoel kan weergeven

“Wat mag zijn in liefde kan gedragen worden” – Ingspire

Een keiharde “Nee” is hoor- en voelbaar door de therapieruimte. Hierbij wordt het Rode Konijn hard op de grond neergezet door een sterk, creatief en zeer wilskrachtig meisje!

Direct krijg ik het steenkoud en voel ik kippenvel op mijn armen. Het Rode Konijn is een knuffel welke ik tijdens sessies kan inzetten. Nu wordt hij gebruikt voor het externaliseren van problemen en dit meisje laat hiermee heel duidelijk haar onmacht merken!

Moeder is aanwezig en ik vraag aan haar hoe deze “Nee” voor haar voelt.
Ze benoemt: “Dit komt binnen en is voelbaar door mijn hele lichaam.”

Nou inderdaad…

Een soort van oerschreeuw komt bij dit meisje vanuit haar tenen omhoog en vult de ruimte.

En wauw: moeder kan het zien, horen en (ver)dragen!

Externaliseren van problemen

Inzichterlijk maken waar het probleem vandaan komt

Voorafgaand aan dit moment kregen moeder en dochter de vraag om symbolisch de gezinsleden een plek te geven in de ruimte. En om daarbij ook een voorwerp te pakken als symbool voor de psychische problematiek van moeder.

Wanneer moeder het moeilijk heeft dan is dit logischerwijs van invloed op het welbevinden van alle gezinsleden.

De psychische problematiek van moeder wordt tijdens de therapie geëxternaliseerd; het Rode Konijn. Dit helpt de gezinsleden om hier gemakkelijker over te spreken.

Dit meisje twijfelde geen moment en ging direct samen met haar moeder aan de slag. In eerste instantie hadden alle symbolen een plek zoals het nu ervaren werd door zowel moeder als dochter.

Al snel ging het spel van dochter over richting haar diepste verlangens en hoop.

Want rondom het Rode Konijn werden de dikste en hoogste muren gebouwd. Hierbij werd er volop gefantaseerd door het meisje waar het Rode Konijn naartoe zou moeten: ver weg van de mensen die ze het meest liefheeft.

Haar kleine zusje werd symbolisch op een veilige plek gelegd want wat wilde ze graag voorkomen dat het Rode Konijn te veel impact op haar zou hebben.
En zo ontstond er een gevangenis voor het Rode Konijn.

Wat een opluchting, blijdschap en rust was nu zicht- en voelbaar.
Dit is wat ze zo graag wil: het Rode Konijn ver weg van degene die ze het meest liefheeft.

Verlangen versus realiteit: het probleem blijft in hun leven

Moeder kijkt en begrijpt maar zit in een dilemma.
Ze had haar dochter dit gevecht en deze zwaar te dragen gevoelens zo graag willen besparen. Tegelijkertijd kan ze niet meegaan in deze hoop en verlangens van haar dochter.
Ze wil haar dochter niet voor de gek houden.

Na te spreken met moeder over haar innerlijke dilemma besluit ze:
“Het Rode Konijn zit helaas niet in de gevangenis maar ligt dicht bij ons en hoort bij ons gezin.”

Moeder legt het Rode Konijn weer dichter bij alle gezinsleden.

In de zaal ontstaat er een ‘gevecht tussen verlangens, hoop en onmacht’!
Het Rode Konijn gaat de gevangenis in en komt er weer uit. Dit herhaalt zich een aantal keer.

Wat wordt dit meisje boos, zo enorm boos want wat ze ook doet: moeder zet het Rode Konijn steeds weer terug!

Erkenning, gezien en gehoord worden

Deze jongedame laat moeder en mij meekijken in haar binnenwereld: de onmacht, de boosheid en het verdriet is zo voel- en zichtbaar.

Moeder en ik vragen ons hardop af op wie ze boos is wanneer het Rode Konijn steeds weer terugkomt. In gedrag lijkt het alsof ze boos is op moeder.

Het antwoord laat niet lang op zich wachten.

Boos zegt ze: “Dan ben ik boos op mezelf! Het is me niet gelukt om het Rode Konijn weg te krijgen!”
En dan volgt verdriet en lichamelijke ontlading en moeder troost haar in haar armen.

Externaliseren van problemen om verandering te laten ontstaan

Opnieuw heb ik bewondering voor deze krachtige vrouw die dit kan verdragen vanuit liefde in haar rol als moeder.
In slechts enkele weken zie ik een vrouw die eerst onzeker was over het moederschap en snel in conflict kwam met haar dochter veranderen in een zelfverzekerde moeder. Een moeder die zichzelf volledig kan openstellen voor de binnenwereld van haar dochter zonder daarbij zichzelf te verliezen.

Ze is er! In de zaal zie ik niet meer een vrouw met ‘psychische moeiten’ maar een enorm sterke, liefdevolle en competente moeder.
En dit is voor zowel moeder als dochter verbindend en het verdiept hun relatie.

Ze ziet, erkent én verwoord ook nog eens dat papa en mama zullen zorgen voor het Rode Konijn.

Samen komen we erachter dat niet alleen dochter maar ook vader zo alleen staan met deze gevoelens. We besluiten daarom dat vader de volgende keer meekomt.

Door het externaliseren van de problemen met het Rode Konijn is er veel inzicht gekomen in het verdriet, de onmacht en verlangens van haar dochter. De volgende stap is nu om daarmee veranderingen te laten ontstaan in interactiepatronen en bestaande verhalen binnen het gezin.

Moeder weet nu wat de onderliggende oorzaak is van de boze buien en kan vanuit deze kennis haar dochter helpen om met het Rode Konijn te leren omgaan.

Therapeuten lossen geen problemen op

Hoe kan ik dit meisje helpen als het Rode Konijn blijft bestaan? Ik kan de therapie toch niet stoppen ondanks dat het ‘probleemgedrag’ al na enkele sessies niet meer bestaat? Dan laat ik haar in de steek?

Een prachtig onderwerp voor in de supervisie waarin ik weer mocht leren:
Als therapeuten lossen we geen problemen op.
Wij proberen om de verbindingen tussen gezinsleden te herstellen en versterken zodat ze samen deze situatie kunnen (ver)dragen.

Door samen met het gezin te werken aan dit herstel van verbindingen laat ik dit gezin juist niet in de steek! Ik leer hen hoe ze zelf verder kunnen en daardoor worden ze sterker.

Dát is wat wij als therapeuten doen.

Dat vraagt ook van mij als therapeut om te (ver)dragen en vertragen.
Door het externaliseren van problemen kunnen we tot de kern van het ‘probleemgedrag’ komen, namelijk onderliggende gevoelens, emoties en verlangens. En vandaaruit vinden we manieren waar het gezin zelf mee kan werken.

En daarna moet ik loslaten en (ver)dragen.

Juist door dit te doen voel ik het gezin alleen maar sterker worden en vinden ze zelf verbindende manieren om dit samen te (ver)dragen zonder elkaar kwijt te raken.

Ervaringsgerichte systeemtherapie als hulp bij probleemgedrag binnen gezinnen

In de praktijk merk ik geregeld dat ouders die zelf niet veilig zijn opgegroeid zichzelf afvragen:

“Doe ik het wel goed genoeg als ouder?”
“Is mijn kind wel veilig gehecht?”
“Wat is de impact van mijn problematiek op mijn kind?”

Ouders willen zo enorm graag herhaling van hun eigen voorgeschiedenis voorkomen. Deze ouders kunnen er vreselijk over twijfelen of hen dit wel lukt. Het gevoel hebben dat ze daarin falen, maakt hen dan onzeker.

Ervaringsgerichte systeemtherapie kan dan enorm helpen!

Want hoe mooi is het als ouders en kinderen hier samen woorden aan kunnen geven en elkaar beter begrijpen, horen, zien en steunen?
En als ouders dit (nog) niet kunnen een andere belangrijke betrokkene in in de behandeling van het kind te betrekken?

Ondersteuning van een therapeut helpt enorm bij het verwerken van ingrijpende gebeurtenissen en draagt bij aan relatieherstel.
En vaak resulteert het erin dat ‘probleemgedrag’ bij kinderen (of volwassenen) vanzelfsprekend vermindert of verdwijnt.

In mijn beleving is het nog vaak zo dat ouders individuele begeleiding/therapie krijgen en ook de kinderen een individuele therapie krijgen of deelnemen aan een KOPP groep.

Alleen en dus niet samen, wat juist zo belangrijk is om de verbinding en gehechtheidsrelatie te kunnen herstellen!

Wat zou ik toch graag willen dat het inschakelen van een (ervaringsgerichte) systeemtherapeut al veel eerder en laagdrempeliger ingezet zou kunnen worden.
Dat het meer vanzelfsprekend is om zowel in de volwassenhulpverlening als kinderhulpverlening veel eerder preventief een (ervaringsgerichte) systeemtherapeut te betrekken.

Want door te doen ervaren zowel ouders als kinderen zelf wat er gebeurt en waar verandering mogelijk is! En daar helpt een ervaringsgerichte systeemtherapeut bij.

Door te DOEN tijdens een therapiesessie kunnen we samen de oplossingen vinden en handvatten ontdekken om als gezin samen verder te kunnen herstellen en groeien.

Ben jij als professional op zoek naar meer inspiratie om ervaringsgericht met gezinnen te werken?

Doe dan mee met de gratis challenge ‘Gezin in Beweging’.
Wil je direct aan de slag en voor elke gezinshulpvraag een passende ervaringsgerichte interventie inzetten?
Ontdek dan de Gezin in Beweging (GIB)-methode.

Over Manon

Manon Gervink is psychomotorisch therapeut, systeemtherapeut & training ervaringsgerichte therapie. 
Als psychomotorisch therapeut en systeemtherapeut werkt ze ruim 15 jaar ervaringsgericht met (hoogbegaafde) kinderen, jongeren en gezinnen.

Hoe ik je verder kan helpen?

Kind in Beweging

Als kindertherapeut streef je naar echte verandering, maar je merkt dat alleen praten niet voldoende is. Je wilt kinderen meer laten ervaren doen doen. 

De KIB-methode biedt je dé oplossing om kinderen effectief te begeleiden in hun emotionele ontwikkeling en groei. Je leert om ervarings- en lichaamsgericht te werken, wat leidt tot diepgaande veranderingen en blijvende resultaten.

Gezin in Beweging

Als therapeut wil jij gezinnen helpen om stress en conflicten om te zetten in plezier, ontspanning en verbinding. Je begrijpt dat werken met alleen het kind of de ouders niet genoeg is.

Met de GIB-methode leer je ervaringsgerichte interventies toe te passen zodat je het onzichtbare zichtbaar maakt, wat leidt tot waardevolle doorbraken in de therapie.

Liever eerst nog wat lezen of luisteren?