Bij de afronding van een therapie, vraag ik geregeld: ‘Wat heeft voor verandering gezorgd?’
De antwoorden hierop lopen uiteen van sociaal gewenste antwoorden tot een betekenisvol moment in een activiteit of gesprek. Meestal gaat het niet om een specifieke interventie waar ik zelf iets zag gebeuren en best wel trots op was, maar juist om hele andere momenten.
Verandering is niet te voorspellen, het ontstaat en je weet nooit precies wat de ander raakt of uitnodigt tot beweging (en verandering in gang zet). Voor mij zijn dat prachtige en waardevolle eyeopeners. Vandaag werd ik verrast door het antwoord op de vraag wat er voor verandering zorgde in de therapie: ‘Manon, de werkvorm waarbij we gezamenlijk een eiland mochten bouwen was voor ons een belangrijk moment.’
In mijn hoofd ging ik even terug in de tijd en zag dochter en moeder voor me. Het was een moment waarop rust en ontspanning in de zaal de overhand kreeg. Ik voelde me toeschouwer van een prachtig verbindingsmoment. Het enige wat ik hoefde te doen was dit faciliteren en aanmoedigen. De tijd vloog voorbij waarbij problemen werden opgelost, waarin ze oprecht genoten van elkaars vindingrijkheid. Kwaliteiten van elkaar werden gezien. En …. er was volop plezier en ‘onderlinge geintjes en plagerijtjes’. Een behoorlijk verschil met de eerdere sessies waarbij ik voortdurend alert was als professional omdat er sprake was van strijd, en verwijdering op de loer lag.
Mijn nieuwsgierigheid was gewekt. ‘Vertel’, zei ik en keek de dochter aan.
‘We hebben sinds deze activiteit in de thuissituatie dagelijks ‘eilandtijd’ ingevoerd. Dit betekent dat we dan iets leuks doen met elkaar. Iedereen vindt dit zo leuk dat we het geen dag overslaan. De ene keer word er gestoeid, de andere keer getekend en mijn moeder heeft zelfs een keer een geheime missie voorbereid!’ Ze glundert terwijl ze vertelt.
Trots
Ik voel me oprecht trots richting moeder terwijl dit meisje spreekt en glundert. Trots omdat ik weet hoe moeilijk ontspannen spelen is. Non verbaal laat ik mijn bewondering aan moeder merken.
Op dat soort momenten krijg ik als professional altijd even kippenvel. Dan voel ik dat het gelukt is om de transfer te maken. Niet alleen in de therapie maar ook in de thuissituatie waardoor er weer positieve betekenisvolle interactiemomenten tussen ouder- en kind ontstaan.
Bij mij valt dan ook het ‘kwartje’ waarom deze werkvorm zo enorm waardevol was voor deze moeder en dochter. Eigenlijk heel logisch, maar soms verdwijnt het naar de achtergrond omdat het probleem me zo in beslag neemt.
Waarom is dit zo logisch denk je misschien
Logisch, omdat kinderen en ouders die zich aanmelden geregeld vast zitten in (langdurige) onopgeloste gezinsconflicten. Waardoor een kind zich in contact met de ouder gaat zien als bijvoorbeeld: ‘Ik ben niet goed genoeg’, lui, dom, slecht, gemeen en/of egoïstisch. Een voedingsbodem voor (gedrags)problemen. Kinderen ervaren hun ouders dan ook vaak als lui, gemeen, hebben geen tijd, zijn altijd boos en oneerlijk. Met als gevolg meer strijd en een negatief interactiepatroon dat in stand blijft. Ze geven elkaar de schuld en negatieve gevoelens staan op de voorgrond.
Fijne momenten tussen ouder- en kind die zorgen voor positieve gevoelens zoals plezier, ontspanning, hoop, vertrouwen zijn er nauwelijks. En juist deze positieve momenten zijn voor kind én ouder zo belangrijk. Het bevestigt de ouder in zijn rol van opvoeder, vergroot zijn gevoel van competentie (en dus vermindering van de gevoelens van schaamte, schuld en hopeloosheid) en het kind ervaart door de positieve emoties van zijn ouders dat het mag zijn wie hij is met al zijn kwaliteiten. Dit is een reden waarom ik zo blij word van ervaringsgericht werken met gezinnen.
Eyeopener
Een mooie eyeopener voor mij hoe belangrijk plezier en ontspanning is in de therapiecontext. Het is waardevol voor gezinnen omdat het de basis is om verder te komen omdat je in plezier en ontspanning verbinding ervaart.